کروز کنترل هوشمند (Adaptive Cruise Control – ACC)

کروز کنترل هوشمند یا کروز کنترل تطبیقی (Adaptive Cruise Control – ACC) یک سیستم کمک راننده پیشرفته (ADAS – Advanced Driver-Assistance System) است که فراتر از قابلیت کروز کنترل سنتی عمل می‌کند. در حالی که کروز کنترل سنتی صرفاً سرعت خودرو را در یک عدد ثابت تنظیم شده توسط راننده حفظ می‌کند، ACC قابلیت پایش ترافیک پیش روی خودرو را نیز دارد و می‌تواند سرعت خودرو را به صورت خودکار تنظیم کند تا فاصله تنظیم شده و ایمنی را با خودروی جلویی حفظ نماید. این سیستم به منظور کاهش خستگی راننده و افزایش راحتی و ایمنی در رانندگی در بزرگراه‌ها و مسیرهای با ترافیک متغیر طراحی شده است.

نحوه کارکرد سیستم کروز کنترل تطبیقی (ACC)

سیستم ACC از سنسورهای خودرو رو به جلو برای پایش ترافیک استفاده می‌کند:

1. سنسورهای پایش جلو: سنسور اصلی در ACC معمولاً یک رادار (Radar) است که در قسمت جلوی خودرو (مانند جلوپنجره یا سپر) نصب می‌شود. رادار با ارسال و دریافت امواج رادیویی، فاصله و سرعت نسبی وسایل نقلیه پیش روی خودرو را اندازه‌گیری می‌کند. برخی سیستم‌های پیشرفته‌تر ACC از ترکیب داده‌های رادار و دوربین خودرو (Vehicle Camera) ( Sensor Fusion) برای شناسایی دقیق‌تر خودروی هدف و پایش خطوط جاده نیز استفاده می‌کنند.
2. تنظیم فاصله ایمن: راننده می‌تواند یک سرعت هدف (حداکثر سرعتی که می‌خواهد خودرو به آن برسد) و همچنین یک فاصله دنبال کردن (معمولاً در چند حالت: نزدیک، متوسط، دور) را از خودروی جلویی تنظیم کند.
3. کنترل خودکار سرعت:
   • اگر خودروی جلویی وجود نداشته باشد یا با سرعتی بالاتر از سرعت هدف راننده حرکت کند، سیستم ACC سرعت خودرو را تا رسیدن به سرعت هدف افزایش می‌دهد و آن را حفظ می‌کند (مانند کروز کنترل سنتی).
   • اگر سیستم خودروی جلویی را تشخیص دهد که با سرعتی پایین‌تر از سرعت هدف در حال حرکت است، سرعت خودرو را به صورت خودکار کاهش می‌دهد (با استفاده از ترمز احیاکننده و/یا ترمز اصطکاکی و/یا کاهش توان موتور) تا فاصله تنظیم شده را با آن حفظ کند.
   • اگر خودروی جلویی سرعت خود را افزایش دهد یا تغییر لاین دهد، سیستم ACC در صورت امن بودن، سرعت خودرو را دوباره تا رسیدن به سرعت هدف افزایش می‌دهد.
4. قابلیت توقف و حرکت (Stop & Go): سیستم‌های ACC پیشرفته‌تر قابلیت عملکرد تا توقف کامل خودرو و سپس از سرگیری حرکت به دنبال خودروی جلویی (در صورت توقف کوتاه) را دارند. این قابلیت ACC را در شرایط ترافیک سنگین با سرعت پایین نیز کاربردی می‌سازد.

اهمیت سیستم ACC

• کاهش خستگی راننده: در سفرهای طولانی در بزرگراه‌ها، به‌خصوص در شرایط ترافیک با سرعت متغیر، ACC با خودکارسازی فرآیند تنظیم سرعت و فاصله، خستگی راننده را به طور قابل توجهی کاهش داده و رانندگی را راحت‌تر می‌کند.
• افزایش راحتی: تجربه رانندگی در بزرگراه‌ها را آرامش‌بخش‌تر می‌کند.
• افزایش ایمنی: با کمک به حفظ فاصله ایمن با خودروی جلویی، ACC می‌تواند به کاهش خطر تصادفات از عقب کمک کند.

ارتباط با سایر سیستم‌های ADAS

کروز کنترل تطبیقی (ACC) یکی از عملکردهای اصلی است که در ترکیب با سایر سیستم‌های ADAS، قابلیت‌های پیشرفته‌تری را ایجاد می‌کند. به عنوان مثال:

• دستیار حرکت در ترافیک (TJA): در سرعت‌های پایین، TJA قابلیت ACC را با دستیار حفظ بین خطوط (LKA) یا دستیار مرکزگرایی در خط (LCA) ترکیب می‌کند تا رانندگی در ترافیک سنگین را خودکار کند.
• دستیار کمکی کروز یکپارچه (ICA) / دستیار رانندگی در بزرگراه (HDA): در سرعت‌های بزرگراهی، این سیستم‌ها ACC را با قابلیت حفظ خودرو در مرکز لاین ترکیب می‌کنند تا رانندگی در بزرگراه را نیمه‌خودکار کنند.

محدودیت‌های سیستم ACC

ACC نیز یک سیستم کمکی است و محدودیت‌هایی دارد:

• وابستگی به سنسورها: عملکرد آن می‌تواند تحت تأثیر شرایط آب و هوایی نامساعد (مانند برف سنگین که سنسور رادار را مسدود کند) یا پیچیدگی ترافیک قرار گیرد.
• نیاز به نظارت راننده: ACC یک سیستم سطح ۱ یا ۲ اتوماسیون است. راننده باید همواره هوشیار بوده و آماده باشد تا کنترل خودرو را در دست بگیرد، به‌خصوص در شرایط غیرمنتظره.
• عملکرد در پیچ‌ها: برخی سیستم‌ها ممکن است در پیچ‌های تند نتوانند خودروی جلویی را به درستی دنبال کنند.

ارتباط با خودروهای برقی و هیبریدی

کروز کنترل تطبیقی (ACC) به عنوان یکی از قابلیت‌های اصلی و مورد انتظار در پکیج‌های سیستم‌های کمک راننده پیشرفته (ADAS)، به طور گسترده در خودروهای برقی (EVs) و هیبریدی‌های مدرن عرضه می‌شود. خودروهای برقی به دلیل کنترل بسیار دقیق و آنی توان و گشتاور موتور الکتریکی، فرآیند شتاب‌گیری و کاهش سرعت (از جمله از طریق ترمز احیاکننده) مورد نیاز برای حفظ فاصله توسط ACC را به صورت بسیار روان و مؤثر انجام می‌دهند. یکپارچگی ACC با سیستم ترمز احیاکننده نیز به بهبود راندمان انرژی کمک می‌کند.

کروز کنترل هوشمند / تطبیقی در بازار خودروی ایران

سیستم کروز کنترل هوشمند / تطبیقی (ACC) به عنوان بخشی از پکیج‌های ADAS، در بسیاری از خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران که مدل‌های مجهز و با سطح تجهیزات بالا هستند، وجود دارد. این قابلیت برای رانندگی در بزرگراه‌ها و جاده‌های بین‌شهری ایران، به‌خصوص در مسیرهای طولانی، بسیار مفید است و به کاهش خستگی راننده کمک می‌کند. قابلیت Stop & Go در سیستم‌های ACC پیشرفته‌تر نیز در ترافیک سنگین شهری در ایران می‌تواند کاربردی باشد.

با این حال، عملکرد ACC در ایران ممکن است با چالش‌هایی روبرو باشد: رفتار رانندگی که گاهی شامل تغییر لاین‌های ناگهانی، ورود به فاصله کم بین خودروها، و عدم حفظ سرعت ثابت است، می‌تواند باعث ترمزگیری‌های ناگهانی سیستم ACC یا نیاز به مداخله بیشتر راننده شود.

وجود ACC در این خودروها یک مزیت راحتی و ایمنی قابل توجه برای خریداران در بازار خودروی ایران محسوب می‌شود. مالکان این خودروها باید با نحوه عملکرد سیستم خود آشنا باشند و بدانند که این یک سیستم کمکی است و همواره باید هوشیار بوده و آماده تحویل گرفتن کنترل باشند.

نتیجه‌گیری

کروز کنترل هوشمند / تطبیقی (Adaptive Cruise Control – ACC) یک سیستم کمک راننده پیشرفته (ADAS) است که با استفاده از رادار (و گاهی دوربین)، سرعت خودرو را به صورت خودکار تنظیم می‌کند تا فاصله ایمن و تنظیم شده با خودروی جلویی را حفظ نماید. این سیستم به کاهش خستگی راننده، افزایش راحتی و بهبود ایمنی در بزرگراه‌ها کمک می‌کند و اغلب با سایر سیستم‌های ADAS مانند LKA در سیستم‌هایی نظیر TJA و ICA ترکیب می‌شود. ACC در بسیاری از خودروهای برقی و هیبریدی مدرن به صورت استاندارد عرضه می‌شود. در خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران نیز موجود است و با توجه به نقش آن در افزایش راحتی و ایمنی در بزرگراه‌های ایران، یک قابلیت کاربردی محسوب می‌شود، هرچند نیاز به هوشیاری و نظارت راننده همچنان حیاتی است.