طبق‌دوبل (Double Wishbone) که به آن سیستم تعلیق دو جناغی نیز گفته می‌شود، نوعی پیشرفته از سیستم تعلیق مستقل (Independent Suspension) است که به دلیل قابلیت‌های برتر خود در کنترل دقیق هندسه چرخ‌ها و ارائه ترکیبی عالی از کیفیت سواری، هندلینگ و پایداری، در خودروهای عملکردی، لوکس و بسیاری از خودروهای برقی (EVs) و هیبریدی‌های رده بالا و اسپرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. نام “دو جناغی” یا “Double Wishbone” از شکل بازوهای کنترلی آن گرفته شده است که اغلب شبیه به استخوان ترقوه پرندگان (Wishbone) یا حرف A هستند.
نحوه کارکرد سیستم طبق‌دوبل
در سیستم طبق‌دوبل، توپی چرخ (Knuckle / Hub Carrier) به جای اتصال به یک یا دو نقطه محدود، توسط دو بازوی کنترلی یا طبق (یکی در بالا و دیگری در پایین) به شاسی خودرو (Chassis) یا شاسی فرعی متصل می‌شود. این دو بازو (طبق بالایی و طبق پایینی) به صورت لولایی به شاسی و توپی چرخ متصل هستند. فنر خودرو و کمک‌فنر خودرو نیز معمولاً بین بازوی پایینی (که اغلب بار بیشتری را تحمل می‌کند) و شاسی نصب می‌شوند، اگرچه در برخی طرح‌ها ممکن است محل نصب آن‌ها متفاوت باشد.
هنگامی که چرخ از روی ناهمواری بالا یا پایین می‌رود یا خودرو در حال پیچیدن است، این دو بازو (طبق‌ها) با چرخش در نقاط لولایی خود، حرکت توپی چرخ را در یک مسیر مشخص و کنترل شده هدایت می‌کنند. با تنظیم دقیق طول، زاویه و محل اتصال این دو بازو، مهندسان می‌توانند نحوه تغییر پارامترهای حیاتی هندسه چرخ (مانند زاویه کمبر، تو، و کستر) را در طول حرکت سیستم تعلیق به دقت طراحی و بهینه کنند.
اجزای اصلی سیستم طبق‌دوبل
- طبق بالایی / بازوی کنترلی بالایی (Upper Control Arm / Wishbone): بازویی که قسمت بالایی توپی چرخ را به شاسی متصل می‌کند.
- طبق پایینی / بازوی کنترلی پایینی (Lower Control Arm / Wishbone): بازویی که قسمت پایینی توپی چرخ را به شاسی متصل می‌کند.
- توپی چرخ (Knuckle / Hub Carrier): محلی که چرخ بر روی آن نصب شده و بازوهای بالا و پایین به آن متصل هستند.
- فنر خودرو (Spring): برای تحمل وزن و جذب ضربات
- کمک‌فنر خودرو (Damper / Shock Absorber): برای کنترل نوسانات فنر
- بوش‌ها (Bushings): در نقاط اتصال برای امکان حرکت مفصلی و کاهش صدا و لرزش
مزایای سیستم طبق‌دوبل
سیستم تعلیق طبق‌دوبل به دلیل طراحی خود، مزایای چشمگیری نسبت به سیستم‌های ساده‌تر مانند سیستم تعلیق مک‌فرسون استرات یا سیستم تعلیق محور پیچشی ارائه می‌دهد:
- کنترل عالی هندسه چرخ: مهم‌ترین مزیت. امکان کنترل بسیار دقیق بر تغییرات زاویه کمبر و سایر پارامترهای هندسی چرخ در طول حرکت سیستم تعلیق، که منجر به حفظ حداکثر سطح تماس تایر با جاده و در نتیجه چسبندگی (Traction) و هندلینگ فوق‌العاده بالا می‌شود.
- کیفیت سواری برتر: به دلیل امکان ایزوله‌سازی بهتر ضربات جاده از بدنه و کنترل مستقل‌تر حرکت چرخ‌ها، کیفیت سواری در خودروهای مجهز به این سیستم معمولاً نرم‌تر و راحت‌تر است و انتقال نویز و لرزش (NVH) کمتری به کابین صورت می‌گیرد. (برتری در NVH نسبت به مک‌فرسون استرات).
- پایداری و چسبندگی بالا: کنترل دقیق هندسه چرخ به حفظ پایداری خودرو در سرعت‌های بالا و هنگام پیچیدن‌های سریع کمک کرده و چسبندگی تایر را افزایش می‌دهد.
- انعطاف‌پذیری طراحی بالا: به مهندسان اجازه می‌دهد تا پارامترهای مختلف سیستم تعلیق را به طور مستقل تنظیم و بهینه کنند تا ترکیبی ایده‌آل از کیفیت سواری و هندلینگ حاصل شود.
- تحمل نیروهای جانبی بهتر: سیستم دو جناغی به خوبی می‌تواند نیروهای جانبی وارد شده بر چرخ در هنگام پیچیدن یا در اثر باد جانبی را مدیریت کند.
معایب سیستم طبق‌دوبل
- پیچیدگی بیشتر: تعداد قطعات و نقاط لولایی بیشتری نسبت به سیستم مک‌فرسون استرات دارد.
- هزینه تولید بالاتر: به دلیل پیچیدگی بیشتر، تولید آن گران‌تر است.
- اشغال فضای بیشتر: ممکن است نسبت به سیستم مک‌فرسون استرات فضای عرضی بیشتری را در شاسی اشغال کند.
ارتباط با خودروهای برقی و هیبریدی
سیستم تعلیق طبق‌دوبل به دلیل مزایای برتر خود در زمینه کیفیت سواری، هندلینگ و NVH، در محور جلو و/یا عقب بسیاری از خودروهای برقی (EVs) و هیبریدی‌های رده بالا، لوکس و عملکردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- مدیریت وزن و دینامیک EV: خودروهای برقی به دلیل وزن بالای باتری خودروی برقی، نیاز به سیستم تعلیق مستحکمی با کنترل دقیق دارند. طبق‌دوبل به خوبی می‌تواند با این وزن و دینامیک رانندگی (شتاب‌گیری قوی، ترمز احیاکننده) کنار آمده و هندلینگ و پایداری مناسب را فراهم کند.
- مکمل تجربه رانندگی برقی: کیفیت سواری نرم و کاهش NVH که توسط طبق‌دوبل فراهم می‌شود، به خوبی با عملکرد بی‌صدا و روان قوای محرکه الکتریکی در خودروهای برقی هماهنگ است.
- بسته‌بندی در پلتفرم‌های EV: در حالی که طبق‌دوبل ممکن است فضای بیشتری اشغال کند، در پلتفرم‌های اختصاصی خودروی برقی با طراحی باتری در کف، مهندسان سعی می‌کنند چیدمان طبق‌دوبل را به گونه‌ای بهینه کنند که با اجزای دیگر و خود باتری تداخل کمتری داشته باشد، به‌خصوص در محور عقب.
طبق‌دوبل در بازار خودروی ایران
سیستم تعلیق طبق‌دوبل (Double Wishbone) به عنوان یک ویژگی مهندسی پیشرفته و نشانه‌ای از کیفیت و عملکرد بالا، در محور جلو و/یا عقب تعدادی از خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران که در کلاس‌های لوکس، عملکردی یا رده بالا قرار می‌گیرند، وجود دارد (مانند برخی مدل‌های لکسوس هیبریدی یا برخی خودروهای برقی اروپایی و چینی گران‌قیمت).
با توجه به شرایط جاده‌ای ایران، برتری سیستم طبق‌دوبل در کیفیت سواری (جذب بهتر ناهمواری‌ها و دست‌اندازها) و هندلینگ (پایداری بیشتر در پیچ‌ها و مانورهای ناگهانی) نسبت به سیستم‌های ساده‌تر (مانند مک‌فرسون استرات یا تورشن بیم) برای مالکان این خودروها در ایران کاملاً محسوس و ارزشمند است.
با این حال، پیچیدگی بیشتر سیستم طبق‌دوبل می‌تواند در زمینه تعمیر و نگهداری آن در ایران چالش‌برانگیز باشد. نیاز به دانش فنی تخصصی‌تر و دسترسی به قطعات یدکی که ممکن است برای مدل‌های خاص وارداتی کمتر در دسترس باشند، هزینه‌های احتمالی نگهداری را افزایش می‌دهد.
نتیجه‌گیری
طبق‌دوبل (Double Wishbone) یا سیستم تعلیق دو جناغی، یک سیستم تعلیق مستقل پیشرفته است که با استفاده از دو بازوی کنترلی، کنترل بسیار دقیقی بر هندسه چرخ‌ها فراهم کرده و منجر به کیفیت سواری برتر، هندلینگ عالی، پایداری بالا و کاهش NVH می‌شود. این سیستم به دلیل هزینه و پیچیدگی بیشتر نسبت به سیستم‌های ساده‌تر، معمولاً در خودروهای عملکردی، لوکس و بسیاری از خودروهای برقی و هیبریدی رده بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود طبق‌دوبل در خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران نشانه‌ای از سطح بالای مهندسی و تمرکز بر دینامیک رانندگی و راحتی در این خودروها است و برتری محسوس در کیفیت سواری و هندلینگ را در شرایط جاده‌ای ایران فراهم می‌کند، هرچند نیازمند توجه به جنبه‌های نگهداری تخصصی‌تر است.
