هدآپ دیسپلی (Head-up Display – HUD)، که به معنای “نمایشگر سربالا” است، یک فناوری پیشرفته در خودروهای مدرن، از جمله بسیاری از خودروهای برقی (EVs) و هیبریدی، محسوب می‌شود که اطلاعات حیاتی رانندگی را مستقیماً بر روی شیشه جلوی خودرو یا یک صفحه شفاف کوچک اختصاصی در خط دید راننده نمایش می‌دهد. هدف اصلی این سیستم، کاهش نیاز راننده به پایین نگاه کردن به نمایشگر راننده (Driver’s Display) یا نمایشگر مرکزی (Center Display) است تا چشمان او بیشتر بر روی جاده متمرکز بماند و به این ترتیب، زمان واکنش کاهش یافته و ایمنی خودرو (Vehicle Safety) افزایش یابد.

چرا هدآپ دیسپلی مهم است؟

در حین رانندگی، جمع‌آوری اطلاعات حیاتی (مانند سرعت، دستورات ناوبری، هشدارهای ایمنی) از نمایشگر راننده یا نمایشگر مرکزی نیازمند انتقال نگاه راننده از جاده به سمت پایین است. حتی برای چند ثانیه کوتاه، این عمل می‌تواند منجر به حواس‌پرتی و افزایش خطر تصادف شود. هدآپ دیسپلی با نمایش این اطلاعات در موقعیتی که نزدیک به خط دید اصلی راننده به جاده است و به نظر می‌رسد در فاصله‌ای جلوتر از خودرو شناور است، به راننده کمک می‌کند تا اطلاعات را بدون نیاز به تغییر فوکوس نگاه و منحرف کردن چشم از جاده دریافت کند. این امر به‌خصوص در سرعت‌های بالا که هر لحظه اهمیت دارد، حیاتی است.

نحوه کارکرد هدآپ دیسپلی (HUD)

سیستم HUD معمولاً شامل اجزای زیر است:

واحد تولید تصویر: یک پروژکتور کوچک (معمولاً در بالای داشبورد، پشت نمایشگر راننده) که تصویر اطلاعات مورد نظر را ایجاد می‌کند.
مسیر اپتیکی: مجموعه‌ای از آینه‌ها و لنزها در داخل واحد HUD که تصویر را منعکس و بزرگ کرده و آن را به سمت شیشه جلو یا یک صفحه شفاف اختصاصی (Combiner) هدایت می‌کنند.
صفحه نمایش:
- HUD روی شیشه جلو (Windshield HUD): تصویر مستقیماً بر روی بخش خاصی از شیشه جلو که دارای پوشش ویژه‌ای است، منعکس می‌شود. این روش معمولاً تصویر بزرگ‌تر و باکیفیت‌تری ارائه می‌دهد.
- HUD روی صفحه شفاف (Combiner HUD): تصویر بر روی یک صفحه شفاف کوچک که از بالای داشبورد بالا می‌آید، منعکس می‌شود. این روش ساده‌تر و ارزان‌تر است.
تصویر مجازی: سیستم اپتیکی به گونه‌ای طراحی شده است که تصویر نمایش داده شده به نظر می‌رسد در فاصله‌ای جلوتر از خودرو (مثلاً چند متر جلوتر، بر روی جاده) شناور است. این به چشمان راننده اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به تغییر سریع فوکوس بین نمایشگر نزدیک و جاده دور، تصویر را ببینند.
تنظیم روشنایی: شدت روشنایی تصویر نمایش داده شده توسط HUD به صورت خودکار بر اساس نور محیط (با استفاده از سنسور نور) تنظیم می‌شود تا در شرایط نوری مختلف (روز روشن، شب، تونل) قابل خواندن باشد.

اطلاعات نمایش داده شده بر روی HUD

HUD معمولاً مهم‌ترین اطلاعات را به صورت خلاصه نمایش می‌دهد:

سرعت لحظه‌ای خودرو: مهم‌ترین اطلاعات برای نمایش مستقیم در خط دید راننده
محدوده سرعت مجاز: نمایش سرعت مجاز فعلی (بر اساس داده‌های ناوبری یا اطلاعات شناسایی شده توسط تابلوخوان (TSR))
جهت‌های ناوبری: پیکان‌ها یا دستورات ساده برای راهنمایی در مسیر (از سیستم ناوبری خودرو)
وضعیت و هشدارهای سیستم‌های ADAS: نمایش فعال بودن سیستم‌هایی مانند کروز کنترل تطبیقی (ACC) یا دستیار حفظ بین خطوط (LKA) و همچنین هشدارهای آن‌ها (مانند هشدار برخورد از جلو (FCW))
اطلاعات اولیه خودرو: مانند چراغ راهنما، نور بالا، یا هشدارهای حیاتی (مانند دمای موتور بیش از حد در خودروهای بنزینی، یا هشدار وضعیت شارژ باتری پایین در خودروهای برقی)

اطلاعات EV/Hybrid در هدآپ دیسپلی

در خودروهای برقی و هیبریدی، هدآپ دیسپلی می‌تواند اطلاعات خاص مربوط به قوای محرکه الکتریکی را نیز در خط دید راننده نمایش دهد:

وضعیت شارژ باتری (SOC): معمولاً به صورت یک نوار گرافیکی یا درصد ساده از شارژ باتری باقی‌مانده
برد پیمایش (Range): نمایش تخمین برد پیمایش باقی‌مانده. این اطلاعات به‌خصوص برای رانندگان خودروهای برقی که مدیریت برد برایشان حیاتی است، در خط دید بسیار ارزشمند است.
نشانگر فعالیت ترمز احیاکننده: نمایش بصری لحظه‌ای از میزان بازیابی انرژی در حین ترمز احیاکننده
نشانگر توان لحظه‌ای: نمایش میزان استفاده یا بازیابی توان (کیلووات) در لحظه

انواع هدآپ دیسپلی

Combiner HUD: ارزان‌تر و ساده‌تر، با صفحه شفاف بالا رونده
Windshield HUD: گران‌تر و پیشرفته‌تر، تصویر بزرگ‌تر و یکپارچه‌تر بر روی شیشه جلو
HUD واقعیت افزوده (Augmented Reality – AR HUD): فناوری نوظهور که اطلاعات را به گونه‌ای نمایش می‌دهد که به نظر می‌رسد بر روی اشیاء واقعی در جاده (مانند نمایش پیکان‌های ناوبری بر روی لاین جاده یا هایلایت کردن خودروهای شناسایی شده توسط ADAS) قرار گرفته‌اند.

ارتباط با سایر سیستم‌ها

هدآپ دیسپلی با سیستم‌های متعددی در خودرو یکپارچه است، از جمله واحد کنترل HUD، نمایشگر راننده، سیستم اطلاعات و سرگرمی (برای داده‌های ناوبری و چندرسانه‌ای)، واحدهای کنترل ADAS، سیستم کنترل خودرو (VCU)، و سنسورهای خودرو.

هدآپ دیسپلی در بازار خودروی ایران

هدآپ دیسپلی (HUD) به عنوان یک ویژگی پیشرفته و لوکس، معمولاً در تیپ‌های رده بالاتر یا مدل‌های لوکس‌تر از خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران موجود است.

اهمیت برای ایمنی در ایران: با توجه به شرایط رانندگی در ایران که نیازمند توجه مستمر به جاده است، هدآپ دیسپلی با کمک به راننده برای نگه داشتن چشمان خود بر روی مسیر، نقش مهمی در افزایش ایمنی ایفا می‌کند. نمایش سرعت لحظه‌ای، محدودیت سرعت (در صورت کارکرد تابلوخوان یا ناوبری برای ایران) و جهت‌های ناوبری به طور مستقیم در خط دید، در شرایط مختلف ترافیکی و جاده‌ای ایران مفید است.
نمایش اطلاعات EV در ایران: نمایش اطلاعات حیاتی مربوط به وضعیت شارژ باتری و برد پیمایش در هدآپ دیسپلی برای مالکان خودروهای برقی در ایران که با چالش‌های مرتبط با برد و زیرساخت شارژ روبرو هستند، بسیار کاربردی است و به کاهش اضطراب برد کمک می‌کند.
محدودیت‌های محلی: دقت نمایش اطلاعات مربوط به محدودیت سرعت یا ناوبری در HUD به دقت و به‌روز بودن داده‌های نقشه‌های ایران در سیستم ناوبری خودرو یا قابلیت تابلوخوان در ایران بستگی دارد. در دسترس بودن زبان فارسی در HUD نیز در صورت پشتیبانی توسط سازنده، برای رانندگان ایرانی مطلوب است.
ویژگی لوکس: هدآپ دیسپلی در بازار خودروی ایران به عنوان یک آپشن لوکس و فناورانه مورد توجه خریداران قرار می‌گیرد.

نتیجه‌گیری

هدآپ دیسپلی (HUD) یک سیستم ایمنی و راحتی پیشرفته است که با نمایش اطلاعات کلیدی در خط دید راننده بر روی شیشه جلو یا یک صفحه شفاف، به کاهش حواس‌پرتی و افزایش ایمنی کمک می‌کند. این سیستم می‌تواند اطلاعات عمومی رانندگی و همچنین اطلاعات تخصصی مربوط به خودروهای برقی (مانند وضعیت شارژ باتری و برد پیمایش) و ADAS را نمایش دهد. هدآپ دیسپلی معمولاً یک ویژگی رده بالا است و در خودروهای برقی و هیبریدی مدرن عرضه می‌شود. وجود هدآپ دیسپلی در خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران، با توجه به نقش آن در افزایش ایمنی با تمرکز بر جاده و ارائه اطلاعات حیاتی (از جمله اطلاعات برقی)، یک قابلیت ارزشمند محسوب می‌شود و در بازار خودروی ایران مورد توجه قرار می‌گیرد.