حداکثر سرعت (Max Speed) بالاترین سرعتی است که یک وسیله نقلیه تحت شرایط مشخص (مانند جاده صاف، بدون شیب و با بار استاندارد) می‌تواند به آن دست یابد و آن را حفظ کند. این مشخصه یکی از معیارهای عملکردی خودرو است که نشان‌دهنده اوج توانایی قوای محرکه در غلبه بر نیروهای مقاوم در برابر حرکت (مانند مقاومت هوا و مقاومت غلتشی تایرها) در سرعت‌های بالا است. در حالی که حداکثر سرعت یک مشخصه استاندارد برای تمام خودروها است، در خودروهای برقی (EVs) و هیبریدی، ملاحظات مربوط به راندمان انرژی و برد پیمایش، اهمیت عملی این مشخصه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

عوامل تعیین‌کننده حداکثر سرعت

حداکثر سرعت یک خودرو تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد:

توان موتور (Engine/Motor Power): در سرعت‌های بسیار بالا، توان نهایی تولیدی توسط موتور احتراق داخلی یا موتور الکتریکی عامل اصلی تعیین‌کننده است. هرچه توان در دسترس در سرعت‌های بالا بیشتر باشد، پتانسیل دستیابی به حداکثر سرعت بالاتر نیز افزایش می‌یابد.
آیرودینامیک (Aerodynamics): مقاومت هوا یا نیروی پسار (Drag Force) مهم‌ترین نیروی مقاوم در سرعت‌های بالا است و با مجذور سرعت افزایش می‌یابد. خودروهایی با آیرودینامیک بهتر ( ضریب پسار پایین‌تر) به نیروی کمتری برای غلبه بر مقاومت هوا در سرعت‌های بالا نیاز دارند و می‌توانند به حداکثر سرعت بالاتری دست یابند.
سیستم انتقال قدرت (گیربکس و دیفرانسیل): نسبت دنده‌ها در گیربکس و دیفرانسیل تعیین می‌کند که نیروی موتور چگونه به سرعت چرخ‌ها تبدیل شود. در سرعت‌های بسیار بالا، نسبت دنده نهایی نقش کلیدی در تطابق محدوده کاری بهینه موتور با سرعت مورد نظر دارد.
وزن خودرو: اگرچه وزن خودرو بیشتر بر شتاب‌گیری و عملکرد در سربالایی تأثیر دارد تا حداکثر سرعت در جاده صاف، اما در فرآیند رسیدن به حداکثر سرعت و همچنین در حفظ آن در مسیرهای غیرکاملاً صاف، نقش ایفا می‌کند.
محدودکننده‌های الکترونیکی (Electronic Limiters): بسیاری از خودروهای مدرن، از جمله خودروهای برقی، دارای محدودکننده‌های الکترونیکی سرعت هستند که حداکثر سرعت را کمتر از پتانسیل واقعی خودرو تنظیم می‌کنند. این محدودیت‌ها ممکن است به دلایل ایمنی (مانند محدودیت سرعت تایرها)، قوانین منطقه‌ای، یا برای حفظ راندمان انرژی و جلوگیری از آسیب به اجزای قوای محرکه اعمال شوند.

حداکثر سرعت در خودروهای برقی و هیبریدی

خودروهای برقی باتری‌دار (BEVs) به دلیل ویژگی‌های ذاتی موتورهای الکتریکی (تولید گشتاور بالا در دورهای پایین و افزایش توان تا دورهای بالا) و استفاده رایج از گیربکس‌های تک سرعته کاهنده، معمولاً شتاب‌گیری بسیار سریعی دارند. با این حال، در سرعت‌های بسیار بالا، توان موتور ممکن است نسبت به دورهای میانی کاهش یابد. مهم‌ترین نکته در خصوص حداکثر سرعت در خودروهای برقی، تأثیر چشمگیر آن بر مصرف انرژی و برد پیمایش است. رانندگی در سرعت‌های بالا، به‌خصوص به دلیل افزایش تصاعدی مقاومت هوا (پسار آیرودینامیکی)، باعث می‌شود باتری خودروی برقی با سرعت بسیار بالایی انرژی مصرف کند و برد پیمایش به شکل چشمگیری کاهش یابد. به همین دلیل، بسیاری از خودروهای برقی دارای محدودکننده‌های الکترونیکی برای حداکثر سرعت هستند تا از تخلیه سریع باتری جلوگیری کرده و برد پیمایش قابل قبولی را حفظ کنند.

در خودروهای هیبریدی، حداکثر سرعت توسط ترکیب توان تولیدی موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی و نحوه عملکرد سیستم انتقال قدرت هیبریدی (اعم از گیربکس یا دستگاه تقسیم‌کننده قدرت) تعیین می‌شود. در سرعت‌های بسیار بالا، موتور احتراق داخلی معمولاً نقش اصلی را در تولید توان ایفا می‌کند.

اهمیت و کاربرد عملی حداکثر سرعت

اگرچه حداکثر سرعت یک مشخصه جذاب برای علاقه‌مندان به خودروهای اسپرت است، اما در رانندگی روزمره و در اکثر نقاط جهان (به دلیل محدودیت‌های قانونی سرعت در جاده‌ها)، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای خودروهای برقی، به دلیل تأثیر منفی رانندگی با سرعت بالا بر برد پیمایش و افزایش اضطراب برد، عملاً کمتر پیش می‌آید که رانندگان از پتانسیل کامل حداکثر سرعت خودروی خود استفاده کنند، به‌خصوص در سفرهای طولانی که حفظ برد اولویت دارد. در عوض، شتاب‌گیری قوی و چابکی خودرو در سرعت‌های پایین‌تر یا متوسط، مشخصاتی هستند که در رانندگی روزمره با خودروهای برقی بیشتر احساس می‌شوند.

حداکثر سرعت در بازار خودروی ایران

خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران دارای مشخصات حداکثر سرعت بر اساس استانداردهای جهانی هستند. با این حال، محدودیت‌های سرعت در جاده‌ها و بزرگراه‌های ایران (معمولاً تا ۱۱۰ یا ۱۲۰ کیلومتر در ساعت) به این معنی است که عملاً امکان استفاده قانونی از پتانسیل کامل حداکثر سرعت این خودروها در داخل کشور وجود ندارد.

علاوه بر این، همانطور که اشاره شد، رانندگی با سرعت بالا در جاده‌های بین‌شهری ایران با خودروهای برقی، باعث افزایش قابل توجه مصرف انرژی خودروی برقی (به دلیل مقاومت هوا) و کاهش شدید برد پیمایش واقعی آن‌ها می‌شود. این موضوع، به‌خصوص با توجه به محدودیت نسبی در زیرساخت شارژ سریع خارج از شهرهای بزرگ در ایران، استفاده از حداکثر سرعت برای مدت طولانی را از نظر عملی برای حفظ برد دشوار می‌سازد و اضطراب برد را تشدید می‌کند. بنابراین، برای مالکان خودروهای برقی در ایران، تمرکز بر راندمان در سرعت‌های متعارف و مدیریت برد پیمایش اهمیت بیشتری نسبت به قابلیت دستیابی به حداکثر سرعت دارد.

نتیجه‌گیری

حداکثر سرعت (Max Speed) بالاترین سرعتی است که یک خودرو می‌تواند به آن دست یابد و توسط عواملی نظیر توان موتور، آیرودینامیک و سیستم انتقال قدرت تعیین می‌شود. در خودروهای برقی، موتورهای الکتریکی شتاب‌گیری سریعی ارائه می‌دهند، اما رانندگی با حداکثر سرعت به دلیل افزایش چشمگیر مصرف انرژی ناشی از مقاومت هوا، برد پیمایش را به شدت کاهش می‌دهد. به همین دلیل، بسیاری از خودروهای برقی دارای محدودکننده‌های سرعت هستند و در استفاده روزمره، به‌خصوص در بازارهایی مانند ایران با توجه به محدودیت‌های سرعت و زیرساخت شارژ، شتاب‌گیری و برد پیمایش در سرعت‌های متعارف اهمیت عملی بیشتری نسبت به حداکثر سرعت خودرو دارند.