سیستم پارک اتوماتیک (Automatic Parking System – APS)، که گاهی با نام دستیار پارک نیز شناخته می‌شود، یک سیستم کمک راننده پیشرفته (ADAS – Advanced Driver-Assistance System) است که برای یاری رساندن به راننده در فرآیند پارک کردن خودرو طراحی شده است. این سیستم با استفاده از سنسورهای خودرو و نرم‌افزار، قابلیت شناسایی فضای پارک مناسب و انجام خودکار مانورهای لازم (شامل کنترل فرمان و در برخی سیستم‌های پیشرفته‌تر، کنترل شتاب‌گیری و ترمزگیری) برای ورود به آن فضا را فراهم می‌کند. هدف APS کاهش خستگی راننده، افزایش راحتی پارک، به‌خصوص در فضاهای تنگ، و کمک به جلوگیری از برخوردهای جزئی در حین پارک کردن است و به ارتقاء ایمنی خودرو (Vehicle Safety) در سرعت‌های پایین کمک می‌کند.
نحوه کارکرد سیستم پارک اتوماتیک
سیستم پارک اتوماتیک (APS) از ترکیب سنسورهای خودرو و قابلیت کنترل الکترونیکی سیستم‌های خودرو بهره می‌برد:
- سنسورها: سیستم APS عمدتاً از سنسورهای اولتراسونیک (Ultrasonic Sensors) نصب شده بر روی سپرها و اطراف خودرو (سنسورهای پارک) برای تشخیص اشیاء نزدیک و اندازه‌گیری دقیق فواصل استفاده می‌کند. برخی سیستم‌ها همچنین از دوربین خودرو (Vehicle Camera) (مانند دوربین‌های ۳۶۰ درجه یا دوربین‌های جانبی) یا رادار (Radar) برای شناسایی فضاهای پارک بزرگ‌تر و پایش محیط استفاده می‌نمایند.
- شناسایی فضای پارک: راننده با فعال کردن سیستم و رانندگی آهسته در کنار ردیف خودروهای پارک شده، به سیستم اجازه می‌دهد تا فضای پارک مناسب (موازی برای پارک دوبل یا عمودی برای پارک در پارکینگ) را اسکن و شناسایی کند. پس از شناسایی فضا و تأیید آن توسط راننده، سیستم ابعاد فضا را محاسبه می‌کند.
- محاسبه مسیر مانور: نرم‌افزار سیستم APS مسیر و زوایای دقیق فرمان مورد نیاز برای هدایت خودرو به داخل فضای پارک را محاسبه می‌کند.
- اجرای مانور خودکار: سیستم کنترل فرمان خودرو را بر عهده می‌گیرد و به طور خودکار فرمان را برای اجرای مانور پارک می‌چرخاند. در سیستم‌های پیشرفته‌تر، APS کنترل شتاب‌گیری و ترمزگیری خودرو را نیز مدیریت می‌کند و فقط از راننده می‌خواهد که دنده را بین جلو و عقب تغییر دهد. در سیستم‌های ساده‌تر، راننده کنترل پدال‌ها را بر عهده دارد و تنها فرمان توسط سیستم مدیریت می‌شود.
سطح اتوماسیون و مسئولیت راننده
سیستم پارک اتوماتیک (APS) معمولاً در دسته سیستم‌های اتوماسیون رانندگی سطح ۲ (طبق استاندارد SAE J3016) قرار می‌گیرد، به‌خصوص اگر کنترل شتاب و ترمز را نیز شامل شود. این بدان معناست که با وجود اینکه سیستم بخش‌هایی از رانندگی را خودکار می‌کند، راننده همچنان مسئول نهایی مانور است و باید بر فرآیند پارک، محیط اطراف (عابران، موانع دیگر) نظارت کامل داشته باشد و در هر لحظه آماده باشد تا با گرفتن فرمان یا فشردن پدال ترمز، کنترل خودرو را تحویل بگیرد. برخی سیستم‌ها برای اطمینان از هوشیاری راننده، نیاز به قرار گرفتن دست‌های او بر روی فرمان در حین پارک خودکار دارند.
انواع پارک تحت پوشش
سیستم‌های پارک اتوماتیک معمولاً قابلیت کمک به راننده در انواع پارک‌های زیر را دارند:
- پارک دوبل (Parallel Parking): پارک کردن خودرو به صورت موازی با جدول یا خودروهای دیگر.
- پارک عمودی (Perpendicular Parking): پارک کردن خودرو به صورت عمود بر مسیر حرکت، مانند پارک کردن در جایگاه‌های پارکینگ عمومی یا پارکینگ خانگی.
- برخی سیستم‌ها همچنین می‌توانند در خروج از فضای پارک دوبل نیز به راننده کمک کنند.
ارتباط با خودروهای برقی و هیبریدی
سیستم پارک اتوماتیک (APS) به عنوان یکی از ویژگی‌های پیشرفته در پکیج‌های سیستم‌های کمک راننده پیشرفته (ADAS)، به طور فزاینده‌ای در خودروهای برقی (EVs) و هیبریدی‌های مدرن و مجهز عرضه می‌شود. خودروهای برقی به دلیل بهره‌گیری از سیستم فرمان برقی (Electric Power Steering) و قابلیت کنترل دقیق سیستم‌های ترمز و قوای محرکه الکتریکی، بستر فنی بسیار مناسبی برای پیاده‌سازی روان و دقیق مانورهای مورد نیاز در APS فراهم می‌کنند.
سیستم پارک اتوماتیک در بازار خودروی ایران
سیستم پارک اتوماتیک (APS) به عنوان بخشی از پکیج‌های ADAS، در بسیاری از خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران که مدل‌های نسبتاً جدید و مجهز هستند، وجود دارد. با توجه به شرایط ترافیک سنگین و چالش‌های یافتن فضای پارک در مناطق شهری پرتراکم ایران، به‌خصوص نیاز به انجام مانور پارک دوبل در فضاهای محدود، سیستم پارک اتوماتیک یک قابلیت بسیار کاربردی و جذاب برای رانندگان ایرانی محسوب می‌شود.
وجود این سیستم می‌تواند به کاهش استرس رانندگان در هنگام پارک کردن و جلوگیری از برخوردهای جزئی با خودروهای اطراف کمک کند. عملکرد سیستم APS در ایران به کیفیت خط‌کشی پارکینگ‌ها، وجود موانع غیرمنتظره و همچنین دقت سنسورها در شرایط محیطی متفاوت بستگی دارد. مالکان خودروهای مجهز به این سیستم در ایران باید با نحوه عملکرد دقیق سیستم خود آشنا باشند و همواره در حین پارک خودکار، بر محیط اطراف نظارت کامل داشته باشند و آماده مداخله در صورت نیاز باشند.
نتیجه‌گیری
سیستم پارک اتوماتیک (APS) یک سیستم کمک راننده پیشرفته (ADAS) است که با استفاده از سنسورهای خودرو و کنترل خودکار فرمان (و گاهی شتاب و ترمز)، به راننده در انجام مانورهای پارک دوبل و پارک عمودی کمک می‌کند. این سیستم با کاهش استرس و افزایش راحتی پارک، به ارتقاء ایمنی در سرعت‌های پایین کمک می‌نماید. APS در بسیاری از خودروهای برقی و هیبریدی مدرن به عنوان بخشی از پکیج ADAS ارائه می‌شود و در خودروهای برقی و هیبریدی وارداتی به ایران نیز موجود است. با توجه به چالش‌های پارک در مناطق شهری ایران، سیستم پارک اتوماتیک یک قابلیت کاربردی و ارزشمند محسوب می‌شود که به افزایش راحتی و ایمنی رانندگان در بازار ایران کمک می‌کند، اگرچه راننده باید همواره بر فرآیند نظارت داشته باشد.
